به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

کوپنی شدن تریاک در دوره حکومت محمدرضاشاه پهلوی

تاریخ انتشار: ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۳۷۴۸۲

موج فزاینده اعتیاد به مصرف تریاک که از دوره قاجار در ایران شدت گرفته بود در پی روی کار آمدن رضاشاه متوقف نشد، تا جایی که زراعت و تجارت آن چنان بین طبقات مختلف نفوذ یافت که اغلب مردم را به دام انداخت و این ماده در مناطق مختلف و تقریباً در همه اقشار و لایه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

براساس گزارشات موجود از تریاک کشیدن اقشار و طبقات مختلف مردم در عصر رضاشاه، بیشتر سفرنامه‌نویسان از شیوع استعمال زیاد این ماده در ایلات سخن گفته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در آن زمان، ملاکان و زارعان تریاک نیز، چون به سهولت، تریاک را در دسترس خود می‌یافتند، معمولاً معتاد می‌شدند. عادت به مصرف تریاک طی دوره‌های قاجار و پهلوی بین قشر فقیر درویشان نیز وجود داشت که یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در اعتیاد این گروه از جامعه، فقر و بی‌خانمانی آنان بود. حتی رضاشاه نیز خود از جمله کسانی بود که تریاک مصرف می‌کرد و به این ماده افیونی اعتیاد داشت. طی سلطنت وی یک نفر مسئولیت داشت که روزانه مقداری از این ماده را برای او فراهم کند، چراکه باور‌های نادرست درباره خواص طبی و درمانی تریاک حتی در اندیشه بالاترین مقام حکومت (شاه) هم نفوذ کرده و در این دوره، تفکرات سنتی نادرست همچنان به قوت خود باقی مانده بود و این خود عاملی مهم برای شیوع اعتیاد میان اقشار مختلف جامعه محسوب می‌شد.

در سال ۱۳۰۷ دولت در مواجهه با این وضعیت درصدد راهکار برآمد و انحصار تجارت تریاک را به دست گرفت، اما نتیجه عملی آن موجب نجات مردم نشد. در واقع تجارت تریاک از دست تجار داخلی درآمد و به دولت منتقل شد. دولت بیشتر به تقویت بنیه مالی خود می‌اندیشید، چون تریاک ایران نسبت به تریاک ترکیه و افغانستان از نظر میزان مورفین کیفیت بالاتر و مشتریان دست به نقدتری داشت. دولت برای جبران هزینه‌های اصلاحات و اهداف اقتصادی خود نیاز شدید به کسب درآمد تریاک داشت. انحصار و کنترل دولت بر امر کشت و تجارت خارجی و داخلی تریاک در عمل منجر به اقداماتی شد که خود می‌توانست در رواج استعمال تریاک مؤثر باشد که برخی از این اقدامات را می‌توان ناشی از فروش اجباری تریاک به مغازه‌داران و مردم، ایجاد مراکز فروش تریاک، آزادسازی خرید و فروش تریاک و وجود مراکز مصرف عنوان کرد.

در فضای باز سیاسی پس از شهریور ۱۳۲۰، گروهی از پزشکان و روشنفکران «انجمن مبارزه با تریاک و الکل» را تشکیل دادند و دولت را برای مبارزه جدی با تریاک تحت فشار گذاشتند. بنا بر گزارش این انجمن، در سال ۱۳۲۲ شمسی از ۱۴ میلیون نفر جمعیت ایران، یک میلیون و ۴۰۰ نفر (۱۰ درصد جمعیت کشور) به تریاک معتاد بودند.

پای تریاک چطور به ایران باز شد؟

صادرات تریاک در صندوق‌های ۱،۲ شاهمنی و ماجرای یک قحطی ۲ ساله

تریاک در انحصار دولتِ رضاشاه؛ ایجاد شیره‌کش‌خانه‌های جدید با نام «دارالعلاج»

سهمیه‌بندی سازمان ملل در کشت تریاک
در سال ۱۳۲۸ شمسی، سازمان ملل اجلاسی تشکیل داد که طبق آن اجازه کشت خشخاش و تولید تریاک میان کشور‌های گوناگون تقسیم شد و از این میان، سهم ایران ۲۵ درصد شد که البته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران از سهمیه مذکور استفاده نکرده است. کشور‌های لائوس، برمه، پاکستان، هند، ترکیه، افغانستان و ایران را می‌توان از جمله کشور‌های تولیدکننده تریاک نام برد.

قانون تحدید تریاک
اولین قانون تحدید تریاک در ۱۳۲۹ به تصویب رسید. به موجب این قانون، از هر مثقال تریاک تولید شده، ۳۰۰ دینار عوارض گرفته می‌شد. همچنین مصرف‌کننده موظف بود که سوخته تریاک را به ماموران تحویل دهد و در ازای هر مثقال، سه شاهی بگیرد. ظاهرا این قانون بیشتر مشوق مردم به مصرف تریاک بود.

در سال‌های نخست دهه ۱۳۳۰ دولت ایران شمار معتادان کشور را بیش از ۱.۵ میلیون نفر معادل ۷ درصد کل جمعیت کشور برآورد کرد که ۹۸ درصد این افراد را معتادان به تریاک و شیره تشکیل می‌دادند. در سال ۱۳۳۳ با اعلام ممنوعیت کشت خشخاش و مصرف تریاک، شمار معتادان کاهش یافت، اما با ورود تریاک از کشور‌های همسایه به ویژه از طریق مرز‌های شرقی کشور که ممنوعیتی در آن‌ها وجود نداشت، شمار معتادان دوباره رو به افزایش گذاشت و دولت خط مشی تازه‌ای را در سال ۱۳۴۷ در مورد کشت و مصرف تریاک در پیش گرفت.

در این طرح معتادان به دو گروه ثبت‌نام شده یا کوپن‌دار و معتادان غیرقانونی تقسیم شدند. گروه نخست را معتادینی تشکیل دادند که سن بالاتر از ۶۰ سال داشتند. برای تامین نیاز این افراد به تریاک، دولت کشت خشخاش را در نواحی محدودی با نظارت دولت مجاز اعلام کرد.

منع دولت از کشت خشخاش و استعمال تریاک
در ۱۳۳۴ ش، با گسترش اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، دولت با تصویب قانونی، کشت خشخاش و استعمال تریاک را ممنوع کرد. در پی تصویب این قانون، وزارتخانه‌های بهداری، کشور، دارایی، دادگستری و کشاورزی مأمور اجرای آن شدند. از جمله آن که در تهران معتادان را برای ترک اعتیاد در باغ مهران واقع در سه راه ضرابخانه تهران (ابتدای خیابان پاسداران امروز) نگهداری می‌کردند. در سایر استان‌ها به ویژه کرمان و فارس نیز اقدامات مشابهی صورت گرفت.

ادامه کشت خشخاش در کشور‌های همسایه، ترکیه و افغانستان و پاکستان موجب شد که قاچاق مواد مخدر به ایران به صورت تجارتی سودمند درآید. به همین سبب در ١٣٤٧ شمسی، قانونی تصویب شد که به موجب آن تا زمانی که کشت خشخاش در کشور‌های مجاور ادامه داشت، وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مأمور بود که به طور محدود و نظارت شده، در ایران خشخاش کشت کند و به این ترتیب، تولید و توزیع تریاک به انحصار دولت در آمد و کارمندان و حقوق‌بگیران دولت در صورت اعتیاد موظف بودند تا مدت ۶ ماه ترک اعتیاد کنند، در غیر این صورت اخراج می‌شدند.

همچنین برای معتادان بالای ۶۰ سال کارت و کالابرگ (کوپن) دریافت تریاک صادر شد. در خرداد ١٣٥٤، ١٦٩ هزار و ٥١٢ نفر معتاد برای گرفتن تریاک ثبت‌نام کرده بودند که مصرف افیون مورد نیاز آنان به ۱۸۰ تُن در سال می‌رسید.

منبع: ایسنا

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: مواد مخدر دوران پهلوی کشت خشخاش مصرف تریاک

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۳۷۴۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خبر خوش وزیر نیرو/ صنعت نیروگاهی ایران خودکفا شد

وزیر نیرو گفت: صنعت نیروگاهی کشور امروز با رونمایی و راه‌اندازی سامانه ژنراتورهای گازی، در کل صنعت نیروگاهی خودکفا شده و آخرین حلقه نیروگاه‌سازی کشور نیز با توان متخصصان داخلی تکمیل شد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، علی‌اکبر محرابیان در بازدید از کارخانه‌های گروه مپنا در جمع خبرنگاران ضمن تبریک روز کارگر به عموم کارگران کشور اظهار کرد: صنعت نیروگاهی کشور امروز با رونمایی و راه‌اندازی سامانه ژنراتورهای گازی، در کل صنعت نیروگاهی خودکفا شده و آخرین حلقه نیروگاه‌سازی کشور نیز با توان متخصصان داخلی تکمیل شد.

وی در ادامه سخنان خود به عملکرد دولت سیزدهم در بخش نیروگاهی کشور اشاره و بیان کرد: طی عملکرد دولت سیزدهم با کمک بخش‌های مختلف بیش از 8500  مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور‌ افزوده شد‌‌ و این مهم نقش بسزایی در رفع ناترازی برق کشور داشته است.

وزیر نیرو با اشاره به لزوم حمایت مالی از واحدهای نیروگاهی کشور به منظور افزایش راندمان و توسعه ظرفیت گفت:  با وجود اهمیت بالای حمایت مالی از طرح‌های توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور، صندوق توسعه ملی به تعهدات خود در این حوزه به خوبی عمل‌ نکرده است.

وی در همین رابطه اضافه کرد: موضوع رفع ناترازی نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که این اتفاق علاوه بر افزایش رفاه عمومی همچنین به افزایش بازدهی در حوزه انرژی منجر شده و به اقتصاد کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد.

وزیر نیرو در ادامه سخنان خود به برنامه‌های وزارت نیرو برای عبور موفق از اوج بار 1403 اشاره کرد و گفت: طی سه سال اخیر برنامه‌های مشخصی برای مدیریت بار مصرف برق فصل گرم در دستور کار قرار گرفت که در سال 1401 برای این موضوع 100 اقدام، در سال 1402 تعداد 140 اقدام و برای فصل گرم سال جاری نیز 180 اقدام طراحی و‌اجرا شد.

محرابیان با تشریح بخش‌های مختلف برنامه‌های وزارت نیرو برای مدیریت مصرف برق در سال جاری گفت: بخشی از اقدامات وزارت نیرو‌ در این راستا به توسعه شبکه‌های انتقال، توزیع، افزایش پست‌ها و نظایر آن مرتبط است و بخشی نیز به افزایش ظرفیت و راندمان نیروگاهی کشور چه در بخش حرارتی و چه در بخش برقابی باز می گردد.

وی‌ با تاکید بر ضرورت مشارکت همه بخش‌های مصرف‌کننده برق برای عبور موفق از اوج بار سال جاری گفت: با توجه به تجارب دو سال گذشته در حوزه مدیریت مصرف برق، برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای افزایش مشارکت بخش‌های مختلف در نظر گرفته شده که از جمله آن می‌توان به اختصاص پاداش‌های ویژه به مشترکان بخش خانگی اشاره کرد.

محرابیان در همین رابطه اظهار کرد: بیش از 80 میلیون پاداش اعم از هدایایی چون لوازم برقی کم مصرف مورد نیاز خانه و خانواده، صدها خودرو، بسته‌های اینترنتی و... برای مشترکان کم مصرف در تابستان سال جاری در نظر گرفته شده که به افشار محتلف مانند کودکان، نوجوانان، بانوان و... که در مسابقات مربوطه شرکت کرده و در مدیریت مصرف برق سال جاری نقش آفرینی کنند، اهدا می‌شود.

وزیر نیرو در پاسخ به پرسشی درباره نحوه مدیریت مصرف برق صنایع نیز اظهار کرد: سال گذشته برای اولین بار میزان مصرف کلی برق صنایع از میزان مصرف برق بخش خانگی در ایام فصل گرم سال فراتر رفت.

محرابیان در ادامه با تاکید بر اهتمام وزارت نیرو برای تامین برق کافی برای صنایع در دوره اوج بار مصرف امسال ادامه داد: بر اساس تفاهمنامه‌ای که با وزارت صمت و بر اساس قانون منعقد شده است، صنایع بزرگ ملزم به ایجاد نیروگاه به منظور تامین بخشی از برق مورد نیاز خود هستند.

وی با بیان این که انرژی مورد نیار صنایع امسال نیز در ساعات مختلف تامین می‌شود،گفت: هم‌اکنون 5 واحد نیروگاهی صنایع در استان‌های مختلف کشور به بهره‌برداری رسیده است ‌صنایعی که اقدام به احداث نیروگاه‌های خود تامین کرده‌اند، در اولویت اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف برق قرار نمی‌گیرند.

وزیر نیرو در پاسخ به پرسش دیگری درباره میزان واردات و صادرات برق کشور گفت: تبادل برق با کشورهای همسایه یکی از سیاست‌های اصلی وزارت نیرو است که به صورت کلی در طول یک سال ما 80 درصد صادرات و 20 درصد واردات دا‌ریم.

وزیر نیرو در این بازدید همچنین گفت: گروه تولیدی مپنا یکی از افتخارات صنعت کشور است که نقش مهمی در اجرای فعالیت های نیروگاهی چه در داخل و چه در خارج از کشور دارد.

محرابیان با تاکید بر اینکه گروه مپنا به طور کامل مورد حمایت دولت قرار دارد، ادامه داد: این گروه صنعتی توانسته است در طول سال‌های گذشته با به روزرسانی دانش مهندسی و تکنولوژی، همسو با دانش روز جهان حرکت کند و نقش  اثرگذاری در پاسخ به نیاز کشور در حوزه انرژی ایفا کند.

انتهای پیام/